5 Ağustos 2015 Çarşamba

Ne Zaman Emekli Olurum? Emeklilik Tarihinin Belirlenmesi, Hizmet Yılı ve Farklı Kurumlardaki Hizmetlerin Birleştirilmesi

1- Emeklilik Sistemiyle İlgili Kısa Açıklama

Kademeli emeklilik, emeklilikte yaş şartına takılanlar, Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararı, torba yasalarla yapılan düzenlemeler... emeklilik sistemimizi oldukça karmaşık bir yapıya dönüştürmüştür. İnsanların yoğun ilgi gösterdiği bu alanı medya bağlamından kopararak bazen de hatalı değerlendirmelerle haberlere konu etmekte, bu hususta yeni yasal düzenlemeler yapılacağı haberlerini dolaşıma sokmaktadır.

Çevremdeki insanlar bu konuda bana soru yöneltince bu karmaşık konuda kimin hangi düzenlemeye tabi olduğunu bir nebze de olsa netleştirecek  bu çalışmayı yaptım.

Emeklilikle ilgili mevzuatımızı incelediğimizde kanunlar ve yönetmeliklerle düzenlemeler yapıldığını ve zaman zaman da torba yasa olarak bilinen kanunlaştırma yöntemiyle bazı değişiklikler, ek ve geçici maddeler eklendiği görülmektedir. Bu noktada, Yasa Koyucu tarafından yapılmış düzenlemelerin Anayasa Mahkemesi tarafından iptale konu edildiği de ayrıca belirtilmelidir. Bu nedenle emeklilik mevzuatı oldukça dağınık ve anlaşılması zor bir yapıya sahiptir.

Emeklilik Sistemimizde genel olarak, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) emekli olmak için üç koşulun gerçekleşmiş olması gerekir. Bunlar;
a.  Sigortalılık süresinin (hizmet yılı) tamamlanması,
b.  Yaş koşulunun tamamlanması,
c.  Prim gün sayısının tamamlanması.
Bu üç koşul da gerçekleştiğinde kişi emekliliğe hak kazanmış olacaktır.
2- Normal Şartlarda SSK Sisteminde Emekli Olacakların Tabi Olacağı Emeklilik Süresi

09.09.1999 tarihinden sonra 30 Nisan 2008 tarihinden önce ilk defa sigortalı olan kişiler 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 gün prim ödeme gün sayısını doldurmaları ve kadınlar 58, erkekler ise 60 yaşını tamamlamaları şartıyla emekli olabilirler. 

01.05.2008 tarihinden sonra ise 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun (31/5/2006 tarihinde TBMM’de kabul edilmiş ve 16/6/2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Kanunda bazı maddelerin yürürlüğü farklı olarak düzenlenmiş olmakla birlikte, yürürlük maddesi olan madde 108/d fıkrasına göre: 2008 yılı Ekim ayı başında yürürlüğe gireceği hüküm altına alınmıştır.) koşullarına göre emekli olabileceklerdir.
Bu kapsamda emeklilik yaşınızı aşağıda linki bulunan SGK uygulamasında hesaplayabilirsiniz.
Yukarıda değinilmiş olan üç koşul çerçevesinde SSK sistemine tabi olanlar ne zaman emekli olacaklarını aşağıdaki tablodan görebilirler. 


SSK’YA TABİ ÇALIŞMIŞ OLANLARIN NORMAL EMEKLİLİK KOŞULLARI
ERKEKLERİN NORMAL EMEKLİLİK KOŞULLARI
KADINLARIN NORMAL EMEKLİLİK KOŞULLARI
ERKEKLERİN
1. Şart
2. Şart
3. Şart
KADINLARIN
1. Şart
2. Şart
3. Şart
İşe Başlama Tarihi
Sigortalılık süresi
Gereken yaş
Prim ödeme süresi
İşe Başlama Tarihi
sigortalılık süresi
Gereken yaş
Prim ödeme süresi
08.09.1976 ve daha öncesi
25
Yok
5000
01.04.1981 öncesi ise
20
YOK
5000
09.09.1976-23.05.1979 arasında ise
25
44
5000
01.04.1981-08.09.1981 arasında ise
20
38
5000
24.05.1979-23.11.1980 arasında ise
25
45
5000
09.09.1981-23.05.1984  arasında ise
20
40
5000
24.11.1980-23.05.1982 arasında ise
25
46
5075
24.05.1984-23.05.1985  arasında ise
20
41
5000
24.05.1982-23.11.1983 arasında ise
25
47
5150
24.05.1985-23.05.1986 arasında ise
20
42
5075
24.11.1983-23.05.1985 arasında ise
25
48
5225
24.05.1986-23.05.1987 arasında ise
20
43
5150
24.05.1985-23.11.1986 arasında ise
25
49
5300
24.05.1987-23.05.1988 arasında ise
20
44
5225
24.11.1986-23.05.1988 arasında ise
25
50
5375
24.05.1988-23.05.1989 arasında ise
20
45
5300
24.05.1988-23.11.1989 arasında ise
25
51
5450
24.05.1989-23.05.1990 arasında ise
20
46
5375
24.11.1989-23.05.1991 arasında ise
25
52
5525
24.05.1990-23.05.1991 arasında ise
20
47
5450
24.05.1991-23.11.1992 arasında ise
25
53
5600
24.05.1991-23.05.1992 arasında ise
20
48
5525
24.11.1992-23.05.1994 arasında ise
25
54
5675
24.05.1992-23.05.1993 arasında ise
20
49
5600
24.05.1994-23.11.1995 arasında ise
25
55
5750
24.05.1993-23.05.1994 arasında ise
20
50
5675
24.11.1995-23.05.1997 arasında ise
25
56
5825
24.05.1994-23.05.1995 arasında ise
20
51
5750
24.05.1997-23.11.1998 arasında ise
25
57
5900
24.05.1995-23.05.1996 arasında ise
20
52
5825
24.11.1998-08.09.1999 arasında ise
25
58
5975
24.05.1996-23.05.1997 arasında ise
20
53
5900
24.05.1997-23.05.1998 arasında ise
20
54
5975
24.05.1998-23.05.1999 arasında ise
20
55
5975
24.05.1999-08.09.1999 arasında ise
20
56
5975

2-1. Değinilmiş olan genel uygulamadan başka, 5510 Sayılı Kanunun yürürlük tarihine kadar olan süreçte kadınlar için emeklilik 58 yaş, erkekler için ise 60 yaş olarak uygulanacaktır.

Bu halde ilk defa 08.09.1999 - 30.04.2008 tarihleri arasında sigortalı olan erkek sigortalılar;

a- Erkeklerde 60 yaşını doldurmuş olması ve en az 7000 gün ya da,
b- Erkeklerde 60 yaşını doldurmuş olması, 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 4500 gün emeklilik primi ödemiş olmaları şartı ile emekli aylığına hak kazanacaklardır.

2-2. Kadınlar için ise, ilk defa 08.09.1999 - 30.04.2008 tarihleri arasında sigortalı olan kadınlar;

a- Kadınlarda 58 yaşını doldurmuş olması ve en az 7000 gün ya da,
b- Kadınlarda 58 yaşını doldurmuş olması, 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 4500 gün, Malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemeleri şartı ile yaşlılık aylığına hak kazanacaklardır.

2-3. Yaş Haddinden Emekli Olmak İçin
Erkek sigortalıların yaş haddinden emekli olabilmeleri için:
23 Mayıs 2002 tarihi itbariyle 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 gün prim ödeme ve 55 yaş koşullarını
   Yaş Haddi
24.05.2002 ile 23.05.2005 tarihleri arasında sağlayan
      56
24.05.2005 ile 23.05.2008 tarihleri arasında sağlayan
      57
24.05.2008 ile 23.05.2011 tarihleri arasında sağlayan
      58
24.05.2011 ile 23.05.2014 tarihleri arasında sağlayan
      59
24.05.2014 tarihinden sonra
      60
Kadın sigortalıların yaş haddinden emekli olabilmeleri için:
23 Mayıs 2002 tarihi itbariyle 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 gün prim ödeme ve 50 yaş koşullarını
   Yaş Haddi
24.05.2002 ile 23.05.2005 tarihleri arasında sağlayan
    52
24.05.2005 ile 23.05.2008 tarihleri arasında sağlayan
    54
24.05.2008 ile 23.05.2011 tarihleri arasında sağlayan
    56
24.05.2011 tarihinden sonra
    58

Tarihlerin belirlenmesinde 4759 Sayılı Kanun'un 2'nci maddesi ile 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanun'un ek 38'inci maddesinde yapılan değişiklikler ve yürürlükte olan 5510 Sayılı Kanun'daki düzenlemeler dikkate alınmıştır.

3- SSK Ya Da Başka Kurumda Çalışması Bulunan Kişinin Memur Olması Halinde Hizmetlerinin İntibakı

5510 Sayılı Kanun ile yürürlükte kaldırılan, fakat intibak ile ilgili hükümleri yürürlükte olan Mülga 2829 Sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun düzenlemesine uygun olarak memurların intibakı yapılmaktadır.

Resmi veya özel sigortalı süreler ile Bağ-Kurlu süreler, memurluk süreleri ile birleştirilip intibak, yani derece ve kademe işlemi yapılır. Ancak intibak iki türlü yapılır: a - memuriyet intibakında yani kazanılmış hak aylığında değerlendirme, b- emeklilikte esas derece ve kademede değerlendirme.

Özel sektörde sigortalı geçen süreler ile Bağ-Kur da geçen süreler meslekleri ile ilgili olması şartıyla bu sürelerin belirli kısmı "kazanılmış hak aylığında" dikkate alınmakta, tamamı ise emekli keseneğine esas aylıklarında dikkate alınmaktadır.

Kazanılmış hak aylıklarında önceki hizmetlerin değerlendirilmesi şartları aşağıda izah edilmektedir:

Bu kapsamda kanunda belirtilen yerlerde geçen sigortalı sürelerin kazanılmış hak aylığında değerlendirilmesi aşağıda belirtilen şekillerde olacağı hükümleştirilmiştir.
  • 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu Ek Geçici Madde 2;
  • 1.3.1970 tarihi ile 30.11.1970 ve 30.11.1970 ile 1.3.1975 tarihine kadar göreve alınanların bu tarihlerden önce kamuda geçen sigortalı süreleri kazanılmış hak aylıklarında değerlendirilmektedir.
  • 18 yaşın bitirilmesinden sonra, 87 nci maddede belirtilen kurumlarda geçen başarılı hizmet süreleri değerlendirilir.
  • Özel kanunlarındaki ve 657 sayılı Kanundaki hükme dayanılarak kazai rüşt kararı alınmak suretiyle veya mecburi hizmetin ifası nedeniyle öğrenimleri ile ilgili görevlere atananların, 18 yaşını bitirilmesinden önce bu görevlerde,
  • Teknik hizmetler sınıfı, sağlık hizmetleri ve yardımcı sağlık hizmetleri sınıfında bulunanlar ile bu sınıflara girecek nitelikte olanların yurt içinde veya yurt dışında 87 nci madde kapsamına girmeyen yerlerde, (12 yılı geçmemek üzere, meslekleri ile ilgili hizmetlerin 3/4'ü),
  • Özel okullarda (Dershaneler dahil) yöneticilik ve öğretmenlik yapanlardan Milli Eğitim Bakanlığı emrinde görev kabul etmiş olanların, özel öğretim kurumlarında (12 yılı geçmemek üzere bu hizmetlerin 2/3'ü),
  • Serbest avukatlıkta, (12 yılı geçmemek üzere bu sürenin 3/4'ü),
  • Basın kartları yönetmeliğine göre, basın kartına sahip olmak suretiyle gazetecilik yaparak memurluğa girenlerin; meslekleriyle ilgili görevlerde istihdam edilmeleri şartıyle; fiilen gazetecilik yaparak geçirdikleri sürenin 2/3'ü,
  • Vekil imam olup da sonradan din hizmetleri sınıfında asli kadrolara geçmiş olanların vekillikte geçen hizmetlerinin tamamı,
  • Yabancı memleketlerde öğretmen olarak Türk kültürüne hizmet edenlerden Türk vatandaşlığına geçmiş ve Devlet memuru olmuş olanların, yurt dışında öğretmenlikte geçen hizmetlerinin, (12 yılı geçmemek üzere 2/3'ü),
  • Emekliliğe tabi olmaksızın doktora öğrenimi yapanların yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora öğrenim sürelerinin 3 yılı,
Bu durumlar haricindeki süreler, kazanılmış hak aylığına esas derece ve kademe dikkate alınmamakta ancak emekliliğe esas derece ve kademede dikkate alınmaktadır.

Bu noktada üzerinde durulması gereken diğer önemli bir husus da hizmetlerin birleştirilmesinden sonra memurun emeklilik ikramiyesi ya da kıdem tazminat Bağ-Kurlu ya da özel sektörde geçen SSK'lı sürelerinin hesaplamada dikkate alınmayacağı hususudur. Bağ-Kurlu kendi işyerinde çalıştığından ve SSK'lı da özel sektörde geçen SSK'lı süreler için de, memurluktan emekli olunduğunda, bu süreler hiçbir şekilde emekli ikramiyesinde ve kıdem tazminatında değerlenmez. Bu sürelerde işçinin 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14'üncü maddesi hükmüne göre ödeme alıp almadığını işten ayrılırken belirlendiğinden ayrıca bu kısım emekli ikramiyesi ve kıdem tazminatında memurlukta geçen süreye eklenmez.

4- Kadın Memurlar Ne Zaman Emekli Olacak

Yeni düzenlemelerden önce Emekli Sandığı sistemine tabi olan memurlar için önemli tarihlerden bir tanesi kanunda düzenlenmiş olan 08 Eylül 1999 tarihidir. Değinilmiş olan kanunlara göre 08.09.1999 günü itibariyle, kadın iştirakçilerden 20 fiili hizmet yılını dolduranlar, istekleri üzerine kendilerine emekli aylığı bağlanır.


Bununla birlikte, "emeklilik hizmet sürelerini doldurmaya 2 yıldan az kalan kadın memurlara 38 yaşını tamamlamaları ve talepte bulunmaları şartlarıyla emekli aylığı bağlanır" hükmü de kanuna işlenmiştir. Bu şartı yerine getiremeyen kadınlar ise aşağıdaki tablodaki tüm şartları tamamlayarak emekli olabilirler. 20 yılı yani 7200 günü tamamlayanlar ise belli bir yaşı tamamlayarak emekli olabileceklerdir.


Aşağıdaki hesaplama ve karşılaştırmalar 4759 sayılı Kanun’un yürürlük tarihi olan 23.05.2002 günü dikkate alınarak yapılmıştır.


İlk defa 01.05.2008 tarihi ve sonrasında işe girmiş veya girecek kadınlardan 4/C bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için prim gün sayısı şartı 9000 gün, emeklilik yaşı da 58’dir. Bu sürenin sigortalılık başlama tarihine göre kademeli olarak artacağı kanun koyucu tarafından hüküm altına alınmıştır.

5- Erkek Memurlar Ne Zaman Emekli Olacak

Kanuni düzenlemeler çerçevesinde erkek memurlar ancak, 25 hizmet yılını doldurmaları halinde emekliliklerini isteyebilmektedirler. Fakat, 1999 yılında yürürlüğe giren yukarıda değinilmiş olan 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile bu hizmet yılına ek olarak belirli yaş şartının da yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu yaş şartının tamamlanması emekli aylığı bağlanabilmesi için Kanuni bir zorunluluktur. 25.08.1999 tarihi itibariyle 25 hizmet yılını dolduranlar, 23.05.2002 tarihinden önce memur olarak çalışanlar ve 23.5.2002 tarihinden sonra memur olarak çalışanların emekliliğine ilişkin farklı hesaplamalar yapmak gerekmektedir.

Emeklilikle ilgili iki önemli tarih vardır. Birincisi 25.08.1999 tarihi, ikincisi ise 23.05.2002 tarihidir. Çalışanlar açısından 25.08.1999 tarihi istisnai durumlar için, 23.05.2002 tarihi ise diğer  tüm çalışanlar için geçerlidir.

Buna göre 25.08.1999 tarihi itibariyle 25 hizmet yılını dolduran tüm erkek memurlar (yaş şartı olmaksızın) ile bu tarihte, emeklilik hizmet sürelerini doldurmaya iki yıldan az kalan istirakçilerden 43 yaşını dolduran erkeklere istekleri üzerine emekli aylığı bağlanacağı düzenlenmiştir.

Erkek memurlarda da 4759 Sayılı Kanun'unu yürürlük tarihi önemli bir belirleyicidir. Erkek memurların emekliliğinde bu tarih dikkate alınarak hesaplama yapılmaktadır. Bu noktada belirtilmesi gereken önemli bir diğer husus da yaş şartının sadece emeklilik haklarından yararlanabilmek için gerekli olan bir koşul olduğudur. Kişi bu süreye uygun olarak işten ayrılıp emeklilik süresini bekleyebilir.

Aşağıdaki hesaplama ve karşılaştırmalar 4759 sayılı Kanun’un yürürlük tarihi olan 23.05.2002 günü dikkate alınarak yapılmıştır.


Erkeklerin 23.5.2002 tarihi itibariyle 25 hizmet yılını tamamlamasına kalan süreGerekli yaş Şartı
12 tam yıl veya daha az44
22 tam yıldan fazla- 3 tam yıl 6 ay veya daha az45
33 tam yıl 6 aydan fazla- 5 tam yıl ve daha az46
45 yıldan fazla- 6 yıl 6 ay ve daha az47
56 yıl 6 aydan fazla- 8 yıl ve daha az48
68 yıldan fazla- 9 yıl 6 ay ve daha az49
79 yıl 6 aydan fazla-11 yıl ve daha az50
811 yıldan fazla- 12 yıl 6 ay ve daha az51
912 yıl 6 aydan fazla- 14 yıl ve daha az52
1014 yıldan fazla- 15 yıl 6 ay ve daha az53
1115 yıl 6 aydan fazla- 17 yıl ve daha az54
1217 yıldan fazla- 18 yıl 6 ay ve daha az55
1318 yıl 6 aydan fazla- 20 yıl ve daha az56
1420 yıldan fazla-21 yıl 6 ay ve daha az57
1521 yıl 6 aydan fazla-22 yıl58
1622 yıldan fazla60


6- Bağ-Kur Sigortalıları İçin Emeklilik Tarihleri

Bağ-Kurlu sigortalılar aşağıdaki tablolara uygun olarak emekli olabileceklerdir. 

BAĞ-KUR SİGORTALILARI İÇİN EMEKLİLİK KADEMELİ GEÇİŞ
ERKEK SİGORTALI
KADIN SİGORTALI
Sigortalılık Başlangıç
Tarihleri
Talep Tarihindeki
Sigortalılık Başlangıç
Tarihleri
Talep Tarihindeki
S.S.
Yaşı
S.S.
Yaşı
01.06.79'dan önce
25
44
01.06.84'den önce
20
40
02.06.79-31.12.80
25
45
02.06.84-01.06.85
20
41
01.01.81-01.06.82
25
46
02.06.85-01.06.86
20
42
02.06.82-31.12.83
25
47
02.06.86-01.06.87
20
43
01.01.84-01.06.85
25
48
02.06.87.01.06.88
20
44
02.06.85-31.12.86
25
49
02.06.88-01.06.89
20
45
01.01.87-01.06.88
25
50
02.06.89.01.06.90
20
46
02.06.88-31.12.89
25
51
02.06.90-01.06.91
20
47
01.01.90-01.06.91
25
52
02.06.91.01.06.92
20
48
02.06.91-31.12.92
25
53
02.06.92-01.06.93
20
49
01.01.93-01.06.94
25
54
02.06.93.01.06.94
20
50
12.06.94-31.12.95
25
55
02.06.94-01.06.95
20
51
01.01.95-01.06.96
25
56
02.06.95.01.06.96
20
52
02.06.96-31.12.97
25
57
02.06.96-01.06.97
20
53
01.01.98-01.06.99
25
58
02.06.97.01.06.98
20
54
08.09.99-30.04.08
25
60
02.06.98-01.06.99
20
55
08.09.99-30.04.08
15
62
08.09.99-30.04.08
25
58
08.09.99-30.04.08
15
60






BAĞ-KUR SİGORTALILARI İÇİN YENİ SİSTEME GÖRE EMEKLİLİK ŞARTLARI
5510 – 01/05/2008 Tarihinden İtibaren Sigortalı Olanlar İçin - 4/b
ERKEK SİGORTALI
KADIN SİGORTALI
60 Yaş
9000 Gün
58 Yaş
9000 Gün
1/1/2036 - 31/12/2037
61
1/1/2036 - 31/12/2037
59
1/1/2038 - 31/12/2039
62
1/1/2038 - 31/12/2039
60
1/1/2040 - 31/12/2041
63
1/1/2040 - 31/12/2041
61
1/1/2042 - 31/12/2043
64
1/1/2042 - 31/12/2043
62
1/1/2044 ve sonrası
65
1/1/2044 - 31/12/2045
63
1/1/2046 - 31/12/2047
64
1/1/2048 ve sonrası
65

Av. Ferman Kaya


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder