Hukuk Muhakemeleri Kanununda ve İcra İflas Kanununda Süreler

1- HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNUNDA SÜRELER

1.1. Sürelerin Belirlenmesi

Hukuk Muhakemeleri Kanununda (HMK, 6100 sayılı  Kanun) sürelerin belirlenmesi, başlaması ve bitimi hususu 90'ıncı madde ve devamında düzenlenmiştir. 

HMK m. 90 hükmüne göre: (1) "süreler, kanunda belirtilir veya hâkim tarafından tespit edilir. Kanunda belirtilen istisnai durumlar dışında, hâkim kanundaki süreleri artıramaz veya eksiltemez. (2) Hâkim, kendisinin tespit ettiği süreleri, haklı sebeplerle artırabilir veya eksiltebilir; gerekli gördüğü takdirde, bu konudaki kararından önce tarafları da dinler.

1.2. Sürelerin Başlaması

Süreler, taraflara tebliğ tarihinden veya kanunda öngörülen hâllerde, tefhim tarihinden itibaren işlemeye başlar (HMK m. 91).

1.3. Sürelerin Bitimi

Süreler gün olarak belirlenmiş ise tebliğ veya tefhim edildiği gün hesaba katılmaz ve süre son günün tatil saatinde biter (HMK m. 91/1). 

Süre; hafta, ay veya yıl olarak belirlenmiş ise başladığı güne son hafta, ay veya yıl içindeki karşılık gelen günün tatil saatinde biter. Sürenin bittiği ayda, başladığı güne karşılık gelen bir gün yoksa, süre bu ayın son günü tatil saatinde biter (HMK m. 91/2).

1.4. Tatil Günlerinin Etkisi

Resmî tatil günleri, süreye dâhildir. Sürenin son gününün resmî tatil gününe rastlaması hâlinde, süre tatili takip eden ilk iş günü çalışma saati sonunda biter (HMK m. 93).

1.5. Kesin Süre

Kanunun belirlediği süreler kesindir (HMK m. 94/1).

Hâkim, tayin ettiği sürenin kesin olduğuna karar verebilir. Aksi hâlde, belirlenen süreyi geçirmiş olan taraf yeniden süre isteyebilir. Bu şekilde verilecek ikinci süre kesindir ve yeniden süre verilemez (HMK m. 94/2).

Kesin süre içinde yapılması gereken işlemi, süresinde yapmayan tarafın, o işlemi yapma hakkı ortadan kalkar (HMK m. 94/31).

1.6. Adli Tatilin Sürelere Etkisi

Adli tatile tabi olan dava ve işlerde, bu Kanunun tayin ettiği sürelerin bitmesi tatil zamanına rastlarsa, bu süreler ayrıca bir karara gerek olmaksızın adli tatilin bittiği günden itibaren bir hafta uzatılmış sayılır (HMK m. 104) .

1.7. Süreler Hakkında Karar

Ön inceleme duruşması tamamlandıktan sonra, hâkim tahkikata başlamadan önce, hak düşürücü süreler ile zamanaşımı hakkındaki itiraz ve def’ileri inceleyerek karara bağlar (HMK m. 142).

2- İCRA İFLAS KANUNUNDA SÜRELER

İcra İflas Kanunununda (İİK, 2004 sayılı Kanun) sürelerin başlaması ve bitmesi 19'uncu madde ve devamında düzenlenmiştir.

Sürelerin başlaması ve bitmesi başlıklı 19'uncu madde hükmüne göre: bitmesi gün olarak tayin olunan müddetlerde ilk gün hesaba katılmaz. Ay veya sene olarak tayin olunan müddetler ayın veya senenin kaçıncı günü işlemeye başlamış ise biteceği ay veya senenin aynı gününde ve müddetin biteceği ayın sonunda böyle bir gün yoksa ayın son gününde biter.

Bir müddetin sonuncu günü resmi bir tatil gününe rastlarsa, müddet tatili takibeden günde biter.

Müddet, son günün tatil saatinde bitmiş sayılır (Değişik: 18/2/1965 - 538/12 md.).

İİK m. 20 hükmü çerçevesinde İİK'nın tayin ettiği müddetleri değiştiren bütün mukaveleler hükümsüzdür. Ancak her hangi bir müddetin geçmesinden istifade hakkı olan borçlu bu hakkından vazgeçebilir. Bu vazgeçme üçüncü şahıslara tesir etmez (İİK m. 20).

Av. Ferman Kaya